Ontmeren naar de toekomst

Tot eind jaren ’70 van de vorige eeuw werd de noordelijke oever gedomineerd door enorme kranen, dokken en loodsen. In het laatste kwart van de 20ste eeuw onderging het gebied een radicale transformatie. Traditionele activiteiten als scheepsbouw en goederenverkeer verdwenen. Langs de oevers van het IJ werden gebouwen en gebieden ontwikkeld die het beeld van de stad sterk veranderden. De vooruitstrevende architectuur van de Silodam (MVRDV architecten, 1998-2002), Gebouw IJdock (Van Gameren, Mastenbroek, e.a. 2013) en EYE Filmmuseum (Delugan Meissl, 2012) zijn echter geen ‘geïsoleerde heldendaden’, maar onderdeel van een beheerste planning.

"Het is voor steden met veel historisch erfgoed vaak moeilijk om zich naar de toekomst te bewegen."

Ook in andere Europese steden, Genua, Marseille, Glasgow, Hamburg, werd gewerkt aan de herontwikkeling van de ‘maritieme façade’, de oude haventerreinen. Het is voor steden met veel historisch erfgoed vaak moeilijk om zich naar de toekomst te bewegen. Het verleden weegt te zwaar, en verhindert de ontwikkeling van moderne initiatieven.

Amsterdam is erin geslaagd zijn verleden als waarde in te zetten, en zo zelfs te komen tot een vorm van Nederlands avant-gardisme. Op het KNSM- en Java-eiland werden nieuwe ‘grachten’ gegraven, en grotere blokken gebouwd die in hun maat en afwisseling doen denken aan de pakhuizen van de 19de eeuw. Op het schiereiland Borneo werden percelen grond uitgegeven met hetzelfde smalle formaat als die van vierhonderd jaar geleden. Ook daar hadden de kopers de vrije hand in het ontwerp, met maar een paar beperkingen. In die ‘beheerste variatie’ ademt het nieuwe gebied de geest van het oude.

_{Foto: Reinier Nooms, De Eenhoornsluis, ca. 1659 (Collectie Stadsarchief Amsterdam)} 

Dit verhaal is afkomstig uit Editie #7 waarvoor Koen Kleijn in 10 stadsverhalen Amsterdam door de ogen van het thema 'The Medium is the Message' heeft bekeken.