Van den heuvel naar Bartolotti

In 1619 liet Guillelmo Bartolotti (1560-1643) een stadspaleisje bouwen in de bocht van de Herengracht, nummer 170-172. Bartolotti was geboren als Willem van den Heuvel. Hij erfde het vermogen van een kinderloos gestorven oom uit Lombardije op voorwaarde dat hij de naam ‘Bartolotti’ zou aannemen.  

Het internationale handelshuis Bartolotti was typisch voor de economische expansie van Amsterdam in de vroege 17de eeuw. Het richtte zijn activiteiten vooral op Italië en het Oostzeegebied, en Bartolotti handelde in zo ongeveer alles: tarwe, rogge, zijde, bonen, Mexicaanse huiden, Oostenrijks staal, Braziliaans hout, olie, zout en geschut. In 1631, drie jaar voor zijn overlijden, werd Willems vermogen door de belasting geschat op 400.000 gulden. Daarmee was hij de op één na rijkste inwoner van Amsterdam.

"Hoe pas je de pure wiskundige principes van de klassieke architectuur toe op een traditioneel Hollands huis?"

Hendrick de Keyser is de ontwerper van het huis van Bartolotti. Het probleem voor een klassiek geschoolde architect was hoe je de pure wiskundige principes van klassieke architectuur, zoals die van de Griekse tempel, moest toepassen op de traditionele vorm van een Hollands huis: smal, hoog, met een puntdak. De breedte van het Bartolottihuis gaf De Keyser de kans volgens de regels van de kunst te ontwerpen. De gevel is in baksteen, maar de structuur ervan is volmaakt geometrisch, ingedeeld in vierkanten en cirkels. De rijke versieringen met maskers, banden, blokjes, kapitelen, vazen, klauwstukken en balusters passen op een wiskundig grid. Bartolotti’s boodschap was duidelijk: de roemruchte beschaving van het oude Italië was met naam én zijn huis ook in het noorden herboren.

_{Foto: Jan van der Heyden, Amsterdams stadsgezicht met links het Bartolottihuis, ca. 1670 (Collectie Rijksmuseum Amsterdam)}

Dit verhaal is afkomstig uit Editie #7 waarvoor Koen Kleijn in 10 stadsverhalen Amsterdam door de ogen van het thema 'The Medium is the Message' heeft bekeken.