"We vinden schoonheid niet in de dingen zelf, maar in de schaduwpatronen, in het licht en het donker, dat het ene ding bij het andere veroorzaakt. Ware het niet voor de schaduwen, dan zou er geen schoonheid zijn”, schreef de Japanse auteur Jun'ichirō Tanizaki in 1933 in zijn beroemde essay 'Lof der Schaduw'.
De Zuid-Afrikaanse kunstenaar Marcus Neustetter weet dat als geen ander: hij heeft schaduwen in zijn kunstwerk 'Shadow Scapes' de hoofdrol gegeven.
Dat die te zien zijn op de gevel van het Scheepvaartmuseum is geen toeval. Neustetter bestudeerde de collectie van het museum – die met meer dan 400.000 objecten een beeld geeft van het Nederlandse scheepvaartverleden – en selecteerde daaruit een aantal voorwerpen. Ze trokken zijn aandacht om verschillende redenen: ze hebben een interessante, dubbelzinnige, of herkenbare vorm, spelen met schaal, hebben meerdere functies tegelijkertijd (esthetisch én functioneel) of vertegenwoordigen specifieke verhalen, perspectieven of machtsverhoudingen. Deze objecten, waaronder een scheepsmodel, een bokaal, sieraden, een globe en verschillende scheepvaartinstrumenten, maakte Neustetter na als plat silhouet en plaatste ze rondom het gebouw. Door de silhouetten met meerdere lampen wisselend te belichten overlappen de schaduwen elkaar steeds op een andere manier, waarmee een scala aan patronen en denkbeeldige landschappen ontstaat.
Je kunt dit schaduwspel zien als een landkaart van licht en duisternis: een shadow scape. Neustetter vergelijkt het proces met het tekenen van kaarten door Nederlandse kolonisten en handelaars, die reisden door verschillende continenten en zich daarbij complete grondgebieden, steden, dorpen, (kunst)objecten en zelfs mensen toe-eigenden. Neustetter laat zien dat je objecten, die werden gebruikt om te verkennen of ooit zijn meegenomen als souvenir en nu vaak zijn opgeborgen in het donker, met licht een nieuwe, openbare rol kunt geven en ze onderwerp van discussie kunt maken.
'Shadow Scapes' is overigens onderdeel van een grotere serie werken, waarin Neustetter onderzoek doet naar de manier waarop licht en schaduw voor een bepaalde machtsverdeling kunnen zorgen. Denk bijvoorbeeld aan het uitlichten van standbeelden van nationale ‘helden’ of bepaalde overheidsgebouwen, terwijl andere objecten of onderwerpen letterlijk en figuurlijk onderbelicht blijven. Van wie is dat licht, en wat zeggen we ermee?
SHADOW SCAPES IS SUPPORTED BY:
Het Scheepvaartmuseum